E S T E T İ K TARTIŞMALARINA GİRİŞ
Estetik, Yun. auistetike , duyumlara (duygulara?) seslenin bilim demek. Dolayısıyla da hem doğayı hem de toplumu “biçimlendirirken”, “değerlendirirken başvuran ölçütlerin ve yasaların bilimi şeklinde çok genel bir tanım yapabiliriz. İnsanoğlunun bütün faaliyetlerinde aslında “estetik” kendiliğinden yer etmiş gibidir; doğaya, (nesneye) topluma, herhalükarda “estetik” müdahaleler etmek için, a priori (her türlü deneyim öncesi) bir beceriyi, yeteneği beraberimizde getirdiğimiz yollu bir kabul, idealist düşüncenin sularına çaker bizi. Estetik faaliyet, davranış, aslında bizzat doğayı (toplumu) değiştirme, ona müdahale etme faaliyetiyle birlikte oluşup gelişen bir değerlendirme, ölçülü şekillendirme faaliyetidir. Öğrenmenin, deneyimin bu tarihsel (evrimsel) varlığını bilmeden, bu anlamda bilinçli olmadan gerçekleştirilebilen bir faaliyetten söz edilir.
Kısacası, estetiğin yasaları, bir tür bilinç öncesi yerde işler gibidirler, ama iyi kötü kendilerini bilince de yansıtırlar.
Bu şu anlama geliyor: Estetiğin yasalarını fark ettiği ve bunları tespit etmeye yöneldiği ölçüde, estetik “öğrenilen” “öğretilen” bir boyutuyla da insanın karşısına çıkmıştır.
SANAT
Tam da bu anlamda, estetiğin kendine özgü yasalarının bilince yansıması, sanatlarda, çeşitli sanat türlerinde hem faaliyetler üzerinden hem de teorik düzlemde estetik yasalarının geliştirilmesi, tanımlanması, tartışılması yollarını açmıştır. Estetiğin yasalarını şu bu yönde değerlendiren, tarif eden sanat (teorileri), sanat akımları, eğilimler, bu yasalar aracılığıyla insan beğenisini, duygusunu etkileme gücünü (amacını) artırmaya çalışıp durmuşlardır.
Dolayısıyla da sanat faaliyetinin genel yasalarını içeren bir estetik’ten söz edebiliriz.
Bu tartış tartış bitmeyecek alana girmenin yüzlerce kapısı var elbette. Başta Bilgi teorisi (episteloloji) olmak üzere bol çene yaptıracak bir alan bu.
Ancak : Esetiğin bu yasalarını kimin,ne zaman, hangi amaçla yorumlayıp kullanmayı önerdiği sorusu, biraz olusn önümüzü görmemizi sağlayacaktır.
Öyleyse estetik, nesnesini sanatsal yoldan biçimlendirmenin yasalarıyla etkilemenin, etki yaratmanın (bilince etkimenin?) yasa ve yollarının da bilimidir.
Estetik, müziğin, edebiyatın, sinemanın, tiyatronun akımlarını bu bağlamda en genel yasalarını kapsar. Örneğin öz-biçim, içerik-biçim, işlev, gerçeklik-yansıma, ayrıntı-bütün gibi kategoriler üzerinden sanat türleri analizlere, tartışmalara açılıp durur.
Elbette estetik, tartışmalarının kapsandığı üst düzlemler de var. Bilgi teorisi, ahlak (etik) ve özellikle toplum felsefesi (teorileri) ile sımsıkı bir ilişkisi söz konusudur.
Estetik (tartışmaları), bu kavram çevresinde şekillenen akımlar, tutumlar, anlayış ve kavrayışlar
Her defasında dönemlerinin dünya görüşü tartışmalarının (idolojik tartışmaların) yansıdığı bir alanı temsil ederler; belli sanat pratikleriyle, sanat ve edebiyat politikalarıyla hesaplaşmanın verimli bir bölgesine işaret ederler
